Waar zijn de pedalen op de piano voor? Voor beginners

De piano is een van de meest gebruikte en belangrijkste instrumenten van allemaal. Je hebt misschien gemerkt dat er piano’s zijn met 2 en met 3 pedalen. Nu is de vraag:

Waar zijn de pedalen op de piano voor?

Het sustainpedaal (rechter pedaal) zorgt ervoor dat de noten die je speelt resoneren als je ophoudt ze te spelen, terwijl het sostenutopedaal (middelste pedaal) alleen de zojuist gespeelde noot laat resoneren. Het Linker Pedaal (Una Corda Pedal) zorgt voor een zachtere toon met een zachter geluid.

Natuurlijk is dit slechts het korte antwoord. Als je ook wilt weten hoe elk pedaal werkt en wanneer je de verschillende pedalen op je piano moet gebruiken, ben je hier op de juiste plaats.

Laten we beginnen met de grondbeginselen.

Welke pedalen heeft mijn piano?

Zoals eerder gezegd hebben piano’s meestal ofwel 2 of 3 verschillende pedalen. De meeste piano’s hebben echter 3 pedalen.

Aan de rechterkant van bijna alle piano’s zit het zogenaamde sustainpedaal (of ook wel fortepedaal genoemd).

In de meeste gevallen staat er links een Una Corda pedaal.

In het midden wordt het echter spannender: er is ofwel geen pedaal (op piano’s met maar twee pedalen), een sostenuto pedaal of een demperpedaal.

Elk van deze pedalen heeft een ander doel en stelt ons als pianist in staat een andere klank voort te brengen.

Laten we nu eens kijken hoe de verschillende pedalen werken en waar je elk pedaal voor kunt gebruiken:

Het sustainpedaal in detail

Het sustainpedaal is verreweg het meest gebruikte pedaal. Het bevindt zich meestal helemaal rechts.

Als je het sustainpedaal indrukt, worden de dempers van de zijkanten van je piano verwijderd.

Normaal gesproken stoppen de noten die je speelt zodra je de toetsen loslaat. Dit komt doordat de trillingen van de bladzijde tegengehouden worden door de dempers.

Als je echter het sustainpedaal hebt ingedrukt en de toets niet langer speelt, blijft de pagina normaal trillen.

Om het geluid te stoppen moet je òf wachten (de trilling van de bladzijde neemt automatisch af en het geluid wordt steeds stiller) òf je voet van het pedaal halen. Hierdoor wordt het geluid automatisch weer gedempt.

Het middelste pedaal in detail

Zoals gezegd zijn er verschillende mogelijkheden wat betreft de pedalen die in het midden van je piano staan.

Daarom bekijken we nu hoe je kunt uitvinden welk pedaal in het midden van je piano zit en waar je het voor kunt gebruiken.

Het sostenuto pedaal

Het sostenutopedaal lijkt betrekkelijk veel op het sustainpedaal.

De dempers worden echter niet helemaal verwijderd, maar alleen voor de noten die gespeeld worden.

Terwijl met het sustain pedaal alle noten resoneren (en de dempers niet dempen), resoneren bij gebruik van het sostenuto pedaal alleen de noten die op dat moment gespeeld worden.

Alle noten die ervoor of erna gespeeld worden, worden normaal gedempt.

Het sostenutopedaal wordt lang niet zo vaak gebruikt als het sustainpedaal. In de praktijk zijn er nauwelijks stukken of liederen waarin het pedaal genoteerd wordt.

Enerzijds komt dat omdat deze vorm van pedaal pas sinds het eind van de 19e eeuw bestaat, anderzijds is het effect veel specialer dan dat van het sustain pedaal.

Een andere bijzonderheid is dat op veel piano’s het sostenutopedaal alleen gebruikt kan worden in de 1-2 laagste basoctaven.

Het praktijkpedaal

Als je oefent, moet je vooral op één ding letten: Het welzijn van de mensen om je heen.

Vooral als je urenlang korte passages oefent (die op zichzelf niet eens goed klinken), moet je rekening houden met je buren (en je gezin, bijvoorbeeld) en zo stil mogelijk spelen.

Dit is precies de reden waarom sommige piano’s een oefenpedaal hebben dat je kunt gebruiken om je piano te dempen.

De manier waarop het werkt is dat het oefenpedaal een soort “dempend gordijn” voor de zijkanten legt, dat je piano dempt.

Om niet de hele tijd je voet op het pedaal te hoeven hebben, kun je het oefenpedaal meestal “vastzetten” door het eerst omlaag en dan naar links te drukken.

Nu ken je de twee veel voorkomende varianten van het middelste pedaal. Nu is natuurlijk de vraag:

Hoe kom ik te weten welk pedaal in mijn piano geïnstalleerd is?

Hoe je kunt zien welk middenpedaal je hebt

Om dit te doen moet je een keer je middelste pedaal gebruiken. Speel nu een noot:

Als het zachter en doffer klinkt dan gewoonlijk, heeft je piano een oefenpedaal. Als de noot echter resoneert, heeft je piano een sostenuto pedaal.

Laten we verder gaan met het linker pedaal van je piano:

Het Una Corda pedaal in detail

Het Una Corda pedaal maakt de klank van je piano wat stiller en zachter.

Om uit te leggen hoe dit precies werkt, moeten we eerst de constructie van je piano bekijken:

Je piano heeft in totaal 3 kanten per noot in de hogere octaven. Dus als je normaal speelt, zonder pedaal, worden alle 3 de kanten gespeeld als je een noot speelt.

Bij de lagere tonen zijn er eerst twee kanten, en bij de laagste tonen is er maar één kant. (Ook hier worden alle kanten, hetzij beide, hetzij één, bespeeld).

Het Una Corda pedaal verschuift nu de hele actie in je piano ongeveer 1/2 centimeter naar rechts.

Dit betekent dat op de hoge noten slechts twee kanten worden gespeeld en op de lage noten slechts één kant.

Informatie: Als je het pedaal indrukt, zie je ook dat het hele klavier (d.w.z. alle 88 toetsen) naar rechts opschuift.

(Toen ik op 5-jarige leeftijd voor het eerst het pedaal gebruikte, dacht ik dat er iets kapot was. Maar dit is volkomen normaal).

Nu we de verschillende pedalen in detail bekeken hebben, gaan we eens kijken hoe je je pedalen kunt gebruiken.

Allereerst is het goed om te weten hoe de afzonderlijke pedalen in de eerste plaats genoteerd worden:

Hoe worden de pedalen genoteerd?

Het sustain pedaal wordt genoteerd met “Ped. genoteerd. Vanaf dan moet je het pedaal ingedrukt houden tot het teken * in de noten verschijnt. Dit teken geeft aan dat je je voet van het pedaal moet halen.

Het sostenuto pedaal is genoteerd met “Sost. Ped.” genoteerd. Dit moet ook vastgehouden worden tot het teken *.

Het Una Corda pedaal wordt eenvoudig geschreven als “Una Corda”. Je moet dit vasthouden tot “Tre Corda” in de notities verschijnt.

Het oefenpedaal wordt niet genoteerd omdat het niet in stukken en liederen gebruikt wordt. Zoals de naam al doet vermoeden, is het alleen om te oefenen.

Belangrijk: Vaak worden de pedalen helemaal niet genoteerd. Dan is het aan je persoonlijke artistieke vrijheid hoe en wanneer je de pedalen gebruikt.

(In 90% van de gevallen zul je toch alleen het sustainpedaal gebruiken).

Maar laten we nu eens kijken welke technieken je kunt gebruiken om de pedalen toe te passen:

Legato

Het sustain pedaal is geweldig om het legato effect te creëren.

(Legato betekent dat de afzonderlijke noten en akkoorden naadloos in elkaar overgaan).

Het effect wordt verkregen door eerst de noten aan te slaan en dan het sustain pedaal te gebruiken. Dan neem je je vinger van de betreffende toets en speel de volgende noten. Je haalt ook je voet kort van het pedaal (als de harmonie verandert). Anders zouden er dissonanten ontstaan.

De legato techniek is de meest gebruikte en waarschijnlijk de techniek die je het eerst leert.

Hier zie je een video waarin de techniek gebruikt wordt:

Het krachtigste geluid

Om het geluid van je piano te versterken (om het luider en krachtiger te maken), kun je ook een techniek met je sustainpedaal gebruiken.

Eerst zet je je voet op het sustainpedaal en drukt het in. Dan speel je de noten.

Dit geeft de luidste en krachtigste klank op je piano. Tip: Je kunt hem het beste alleen gebruiken als je forte of fortissimo speelt. Pianospelen met deze techniek is uiterst moeilijk.

Deze techniek is geschikt, bijvoorbeeld als je een uiterst plechtig of dreigend stuk wilt spelen.

Hier zie je een video waarin de techniek gebruikt wordt:

Accenten en eindnoten

Je sustain pedaal kan ook gebruikt worden om accenten en eindnoten te benadrukken. Om dit te doen moet je je sustain pedaal gebruiken en tegelijk het accent spelen.

Daarna moet je je voet direct van het pedaal halen (anders versterk je ook de volgende noten).

Dit is een van de moeilijkste technieken, want het is uiterst precies en je moet ervoor zorgen dat het pedaal werkelijk gelijktijdig is met wat je wilt spelen en accentueren.

Veranderingen in dynamiek en geluid

Als je bijvoorbeeld een stuk in forte speelt en er is plotseling een verandering in dynamiek (bijvoorbeeld van forte naar piano), dan kun je de verandering met je pedalen versterken.

Bijvoorbeeld, als je eerst forte speelt, kun je de techniek met de krachtigste klank gebruiken.

Als je daarna piano speelt, kun je bijvoorbeeld het Una Corda pedaal gebruiken, om de klank plotseling zachter te maken, maar ook met een andere karakteristiek.

Om dit effect te bereiken hoef je alleen maar het Una Corda pedaal te gebruiken zodra er veranderingen in dynamiek zijn.

Hier is een video van een stuk van Chopin waar deze techniek nuttig is in het middendeel:

Spelen met intensiteit

Je wilt niet altijd het volledige effect. Daarom is het soms raadzaam de pedalen slechts half in te drukken, bijvoorbeeld om een meer gedifferentieerd effect te krijgen.

Hier kun je een video over dit onderwerp bekijken:

Wat gebeurt er als…

Laten we, voor we tot de conclusie komen, even kijken naar wat er gebeurt als je helemaal niet met pedalen speelt:

Daarvoor kun je deze video bekijken:

Samenvatting en conclusie

Dit zijn de belangrijkste dingen die je moet weten over de pedalen op je piano.

Persoonlijk ben ik een erg grote fan van de pedalen, omdat ze je veel ruimte geven voor je eigen interpretatie van de stukken die je speelt.

Als je het goed aanpakt, kun je wat je wilt uitdrukken nog beter uitdrukken door de pedalen verstandig te gebruiken.

Ook moet je voor de meeste stukken toch de pedalen gebruiken. Hier is bijvoorbeeld een ander stuk van Chopin:

Zoals je kunt horen, zou het niet echt goed klinken zonder de pedalen, want veel noten worden gewoon herhaald.

Tip: Beheers het gebruik van de pedalen, het zal je algemene pianospel enorm verbeteren.

Hiervoor is het zinvol om bijvoorbeeld etudes te spelen. Als je op deze link klikt, kom je op Amazon en kun je enkele van de beste bundels etudes bekijken (bijvoorbeeld van de componist Czerny).

In deze video kun je enkele van zijn etudes horen:

Insider tip: Als je weet hoe je het sustainpedaal correct gebruikt, kun je ook foute noten elegant verdoezelen 😉

Als je ook wilt weten hoe je kunt achterhalen van welk materiaal de toetsen van je piano gemaakt zijn, kun je dit artikel lezen door op de link te klikken.

Veel plezier met het in de praktijk brengen van je nieuwe kennis!